παθητικός

-ή, -ό

(ΑΜ παθητικός, -ή, -όν) [παθητός]

1. αυτός που υφίσταται αδιαμαρτύρητα τα αποτελέσματα τών ενεργειών κάποιου άλλου («παθητική στάση»)

2. ο γεμάτος πάθος, συγκίνηση ή αυτός που προκαλεί συγκίνηση («παθητική μελωδία»)

3. γραμμ. αυτός που δηλώνει ότι το υποκείμενο πάσχει, δέχεται, υφίσταται την ενέργεια κάποιου άλλου, δηλ. τού ποιητικού αιτίου («παθητική διάθεση ρημάτων»)

νεοελλ.

1. αυτός που κρατάει κακία στην ψυχή του, εμπαθής, μνησίκακος

2. το ουδ. ως ουσ. το παθητικό α) λογαριασμός που αφήνει έλλειμμα ή προκαλεί ζημία

β) το σύνολο τών οικονομικών υποχρεώσεων ατόμου ή επιχείρησης

γ) μτφ. (για πρόσ.) το σύνολο τών μειονεκτημάτων

3. φρ. α) «παθητικός δορυφόρος»

αστρον. δορυφόρος μη εφοδιασμένος με επιστημονικά όργανα ο οποίος χρησιμοποιείται μόνο για να παρακολουθείται η συμπεριφορά του, λ.χ. οι μεταβολές και η εξέλιξη τής τροχιάς του

β) «παθητικός ομοφυλόφιλος» — ομοφυλόφιλο άτομο αρσενικού γένους τού οποίου η ερωτική παρέκκλιση εντοπίζεται αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά στο να κρατάει στην ομοφυλοφιλική ερωτική συνεύρεση τον ρόλο τού θηλυκού

γ) «παθητικό βραχυπρόθεσμο» — το σύνολο τών υποχρεώσεων επιχείρησης που λήγουν σε χρονικό διάστημα μικρότερο από ένα έτος

δ) «παθητικό εικονικό» — ανύπαρκτες υποχρεώσεις που εμφανίζονται στα λογιστικά βιβλία είτε από δόλο είτε από παραδρομή

ε) «παθητικό ληξιπρόθεσμο» — το απαιτητό παθητικό, δηλ. το σύνολο τών υποχρεώσεων που έληξαν και είναι απαιτητές από τους δικαιούχους

στ) «παθητικό μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο» — το σύνολο τών υποχρεώσεων τής επιχείρησης που λήγουν σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από ένα έτος

ζ) «παθητικό πραγματικό» — το σύνολο τών υφιστάμενων υποχρεώσεων τής επιχείρησης προς τρίτους

η) «παθητικό νεύρο»

ιατρ. το νεύρο τής τέταρτης εγκεφαλικής συζυγίας, το πιο λεπτό τών εγκεφαλικών νεύρων

αρχ.

1. ο υποκείμενος σε πάθηση, ο δεκτικός παθημάτων

2. (κατ' επέκτ.) ο ευαίσθητος

3. αυτός που μπορεί να αισθάνεται κάτι

4. το ουδ. ως ουσ. το συγκινητικό ύφος γραψίματος

5. φρ. α) «τὸ παθητικὸν μόριον τῆς ψυχῆς» — το τμήμα τής ψυχής το οποίο δέχεται εντολές, εντυπώσεις, δηλ. το άλογον

β) «παθητικαὶ ποιότητες» — ποιότητες που προκαλούν πάθος, συγκίνηση

γ) «παθητική στέγνωσις» — σύσφιγξη τών πόρων

δ) «ἐκ τῶν παθητικῶν λέγειν» — το να λέγει κανείς παθητικά, συγκινητικά πράγματα.

επίρρ...

παθητικώς και -ά (ΑΜ παθητικῶς)

1. με πάθος, με συγκίνηση («τραγούδησε παθητικά»)

2. χωρίς προσωπική ενέργεια ή προσπάθεια («αντιμετωπίζει τη μοίρα του παθητικά».)

3. γραμμ. στην παθητική φωνή, στον παθητικό τύπο

νεοελλ.

με μνησικακία («τού μίλησε παθητικά για να τόν πληγώσει»).